Jeśli ktoś spodziewa się historii na miarę Wojny Klary Stephen'a Glantz'a, w której ciągłe napięcie nie pozwala oderwać się czytelnikowi od lektury, raczej na kartach książki Diane Ackerman znajdzie opowieść o zwierzętach z domieszką historii i kilka wspomnień ludzi, którzy ratowali innym życie. Pięknie ubrane w słowa - tego talentu nie można odmówić Ackerman - historie są mieszaniną radosnych wspomnień wplątanych w odgłosy wojny, domu pełnego ludzi i zwierząt. Azyl nie jest ani historią dzielnych ludzi, ani opowieścią o zwierzętach ani też wreszcie historią wojenną bo wszystkiemu brakuje zawsze trochę aby dopełnić całości. Nie powiem - czyta się przyjemnie tyle, że nie jest przyjemnym czuć niedosyt z rozpoczynanych przez autorkę historii, a także z ciągłego powracania do tego co się przeczytało z powodu częstych zagubień czy też zmiany wątków. Zlepek cytatów ze wspomnień, listów i wywiadów z bohaterami nie należy do przyjemnej lektury. Styl autorki, który mi osobiście kojarzył się z listem pisanym przez amatorską rękę czy też relację dziecka bądź niedojrzałej kobiety również nie sprzyja zagłębieniu się w lekturę.
O wojnie opowiada jakby to było radosne przeżycie na miarę zabawy przedszkolaków w żołnierzyki, a spadające bomby, które siały przecież strach i pomór były piaskowymi bądź śnieżnymi kulkami. Nie wiem jak Wy ale ja osobiście nie lubię czytać takich zlepków i euforii, kiedy wokół, mam świadomość, jednak umierali ludzie.
Ciekawostką, która jest atutem książki są liczne opowieści o zwierzętach, które niejednokrotnie były dla mnie źródłem wiedzy i informacji, których nigdzie indziej wcześniej nie czytałam.
Jakkolwiek Stephen Glantz z zapisków i pamiętników Klary Kramer zrobił lekturę godną poświęcenia czasu, książkę, która wzrusza i zachwyca to Ackerman stworzyła historię ze spreparowanych i wybranych przez siebie zapisków Antoniny Żabińskiej, które nie do końca przedstawiają czysty obraz zarówno wojny jak i historii Żabińskich (no właśnie Antoniny - brak, lub jest ich bardzo mało, wypowiedzi Jana Żabińskiego).
Trochę za mało faktów na opowieść o tak wspaniałych ludziach jakimi byli Żabińscy, za mało w tej historii codzienności z życia w willi pod zwariowaną gwiazdą, za mało tych sytuacji, które na pewno miały miejsce (jak w Wojnie Klary). Przecież zapewne więcej było groźnych sytuacji na miarę spotkania "doktora" Maurycego Pawła Zielińskiego Fraenkel'a ze służąca Pelasią, przecież więcej musiało być niechcianych i niespodziewanych wizyt esesmanów?! Te i inne historie tworzą obraz dzielnych Antoniny i Jana Żabińskich.
Myślę, że można by było zrobić o wiele więcej i o wiele lepiej, tak abyśmy mogli otrzymać historię, która zasługiwałaby na słowa Jonathana Foer'a ("ze świecą szukać lepszej historii (...) książką Diane Ackerman poruszy najczulsze struny (...)" ) i na którą zasłużyli Żabińscy.
A bajkowy styl Ackerman, który denerwował mnie w książce o wojnie, widzę raczej wykorzystany do stworzenia sagi, baśni czy nie umniejszając serii bajek dla bardzo wymagających czytelników jakimi są dzieci.
I choć Azyl to ciekawe źródło faktów z życia znanych ludzi (Korczak, Sendlerowa) i historii miejsc (warszawskie zoo), które dziś można również oglądać w nowych okolicznościach i choć może pomysł był dobry to jednak język autorki i styl oraz wydanie pozostawiają dużo do życzenia.
Autor: Diane Ackerman
Tytuł: Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim ZOO
Tytuł oryginału: The Zookeeper's Wife
Liczba stron: 296
Miejsce wydania: Warszawa
Rok wydania: 2009
Wydawca: Świat Książki, Wydawnictwo
Cena: ok. 35 zł
